Jan Krzysztof Rychert (ur. 1995) - Filozof i youtuber. Wiceprezes Fundacji Humanity Plus Philosophy. Interesuje się praktycznym zastosowaniem metod logicznych i pragmatyzmem. Zajmuje się również muzyką, którą można znaleźć tutaj oraz nagrywa filmy na YouTube.
W poprzednich odcinkach (Filozofowie w ogrodzie nauki i Jak to jest być filozofią?) pisałem o tym, czym jest pop nauka, pop scjentyzm, jakie są relacje między nimi a filozofią, w końcu o tym, jaki jest stosunek filozofii do nauki i jakie są relacje między nauką a filozofią. W dzisiejszym odcinku przyjrzę się kwestii aksjologicznej i zadam bardzo ważne pytanie.
Wydaje się, że wielkie problemy filozoficzne inicjowane były w opasłych tomach wielkich dzieł filozoficznych. Do wielkich problemów z zakresu epistemologii zaliczają się takie zagadnienia, jak sądy syntetyczne a priori i filozofia transcendentalna, zapoczątkowane przez Krytykę czystego rozumu Immanuela Kanta. Wielki problem indukcji zapoczątkował David Hume w Traktacie o naturze ludzkiej. Natomiast wielki problem uposażenia poznawczego człowieka zapoczątkowały Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego Johna Locke’a. Wszystkie te dzieła są potężnymi tomiszczami, mającymi setki stron. Jeden z większych, jeżeli nie największy problem współczesnej epistemologii dotyczy tego, czym jest wiedza. Został zapoczątkowany przez niepozorny, bo zaledwie dwustronicowy artykuł Czy uprawomocnione prawdziwe przekonanie jest wiedzą? Edmunda Gettiera.
Spotkałem się z opinią, że filozofia nie może mieć metodologii, gdyż nie jest nauką. O ile z przesłanką się zgadzam, ponieważ filozofia nie jest nauką, to z wnioskiem nie mogę się zgodzić w żadnym wypadku. Z faktu, że coś nie jest nauką, nie wynika, że nie może mieć metodologii. Zasadniczo każda dziedzina myślenia, niezależnie od tego, czy jest nauką, czy nie, powinna mieć swoją metodologię, gdyż – jak się zdaje – to właśnie metodologia oddziela tę dziedzinę myślenia od myślenia potocznego. I jak się wydaje, tylko myślenie potoczne nie ma swojej specyficznej metodologii.
Jakiś czas temu napisałem tekst o najlepszych formach jedzenia ze względu na formę. Tym razem przedstawiam Państwu szerszą perspektywę aksjologiczną, nieograniczającą się tylko i wyłącznie do estetyki i zręczności jedzenia.
Proszę państwa, przed wami pierwszy odcinek trylogii tekstów o relacjach między filozofią a nauką. W dzisiejszym odcinku przedstawię popularny stosunek popnaukowców do filozofii i moje hipotezy co do genezy tego zjawiska. Pojawią się definicje, argumenty, jak i żarty z filozofów. W następnych odcinkach będzie o tym, jak to jest być filozofią oraz o tym, czy warto być filozofią. Nim jednak następne teksty przybiorą formę substancjalną, zapraszam do zapoznania się z częścią pierwszą.
Gdy zastanawiamy się nad filozofią prawdziwie polską, tj. taką, która jest oryginalna i która nie jest tylko i wyłącznie rozwinięciem zagranicznej filozofii, jako pierwsza myśl narzuca się pewnie Szkoła Lwowsko-Warszawska, mesjanizm lub dokonania Romana Ingardena. XIX wiek, dość późno na oryginalną filozofię, jak na naród, który swoje korzenie ma jeszcze w X wieku, a jego pierwszy uniwersytet powstał już w XIV wieku. Ci, którzy mieli kurs historii filozofii polskiej, pewnie domyślają się, do czego zmierzam – do twórczości jednego z pierwszych rektorów Uniwersytetu Krakowskiego, znanego obecnie jako Uniwersytet Jagielloński, a mianowicie Stanisława ze Skarbimierza, pierwszego rektora, oraz Pawła Włodkowica, rektora, który reprezentował stronę polską na soborze w Konstancji. Dokładniej rzecz biorąc, mowa będzie o tzw. Polskiej Szkole Prawa Międzynarodowego, czyli historycznym nurcie i związanym z nim zbiorze tez, które wyłoniły się w związku ze sporem Królestwa Polskiego z Zakonem Krzyżackim.
O Szkole Lwowsko-Warszawskiej mówi się różnie. Niektórzy twierdzą, że mówi się za dużo, niektórzy twierdzą, że mówi się za mało, niemniej, niezależnie od tego, ile się o SLW mówi, mam wrażenie, że i tak za dużo się mówi, a za mało z nią robi. Jestem zdania, że wiele dokonań wychowanków Kazimierza Twardowskiego jest wartościowych, niezależnie od tego, kiedy i gdzie powstały, i być może dlatego, że są polskie, Polacy niezbyt chętnie do nich sięgają. Chlubnym wyjątkiem (choć nie jedynym, rzecz jasna) jest nasz gdański profesor, Rafał Urbaniak, który zarówno swoją pracę magisterską, jak i doktorską, poświęcił systemom Stanisława Leśniewskiego.
W niniejszej pracy przyjrzę się trzem najbardziej rozpoznawalnym przedstawicielom hermeneutyki XX i XXI wieku: Hansowi-Georgowi Gadamerowi, Paulowi Ricoeurowi i Richardowi Rorty’emu. Każdy z nich na swój sposób doszedł do hermeneutyki i inaczej ją rozumiał. W kontekście hermeneutyki zawsze pojawia się kwestia interpretacji. Stosunek wyżej wymiennych myślicieli do problemu interpretacji i ich rozumienie interpretacji – to będą główne zagadnienia tego tekstu.
Muszę przyznać, że od dawna zbierałem się do napisania podobnego tekstu, ale nigdy nie miałem okazji, by zająć się tym na poważnie. Ta okazja pojawiła się na zajęciach z filozofii kultury prowadzonych przez dr Monikę Bokiniec. Tekst jest zainspirowany książką Pozycja smaku. Jedzenie w granicach sztuki Doroty Koczanowicz, którą mieliśmy przeczytać na wyżej wymienione zajęcia.
Na początku zacytuję treść wiadomości będącej zarazem zadaniem dla nas, studentów pierwszego roku magisterskich studiów uzupełniających filozofii, która to bezpośrednio zainspirowała mnie do skompilowania niniejszego eseju. Jest on bowiem zbiorem kilku mniejszych wypowiedzi.